Mosuo Kültürü Nedir?
Merhaba ben Saldango, Mosuo kültüründen önce Mosuolar kimdir onu anlatalım. Mosuolar; anaerkil bir kabiledir, yani kadınların büyük oranda söz sahibi olduğu kadınların yönetici olduğu bir kültürdür. Mosuo kültürü tabir-i Caizse Kadınların Hüküm darlığıdır. Mosuolar Çin’in güneybatı bölgesinde Lugu Gölü’nün çevresinde yaşamaktadırlar. Kadınların egemen olduğu bu kabilede kadınlar, sosyal ve ekonomik hayatın egemenleri dir.
Mosuo kültür ‘ü ise Mosuolar tarafından oluşan bir kültürdür. İplik eğitme, dokuma gibi işlerle geçimlerini sağlarlar. Erkekler ise elbette boş durmuyor. Çobanlık ve balıkçılık ile yaşamlarını sürdürüyor, kadınlara katkı sağlıyorlar. Soy devamı ise kadınlar üzerinden gerçekleşiyor. Dünya genelinde ataerkil yapıya sahip toplumların aksine anaerkil yapısıyla tüm dikkatleri üzerine çekiyor.
Mosuo Kültürü’nü Dış Dünyadan İlk Kim Keşfetti?
Mosuo kültür keşfi eski dönemlere dayanıyor. En ilkel kabilelerin hala bazı bölgelerde yaşamını sürdürdüğü biliniyor. Kadınlar tarafından evlenmek istenilmeyen, çocuklarına karşı ise sorumluluk sahibi kişilerin bulunduğu gizli bir bölgedir. Kanadalı John Lombard tarafından bu gizli kabile keşfedilmiştir.
Mosuo Kültürü Nasıl ve Neden Oluştu?
Çin Hükümeti’ne bağlı ancak Çin tarafından tanınmayan bir kabile olan Mosuo, Nakhi adı verilen etnik topluluğun azınlığı olarak sınıflandırılıyor. Geniş ailelere sahip olan Mosuolar büyük evlere sahiptir. Aile reisinin kadın olduğu, soyun kadından devam ettiği, mülkiyet ve miras haklarının anneden geçtiği bir anaerkil kabiledir.
İş bakımından kararlar kadınlar tarafından alınır. Çocuklar anne soyunu alır ve soy bağı anneden devam eder. Anaerkil topluluğun ortaya çıkması için bir neden yok.
Tarihi geçmişe bakıldığında anaerkil topluluklar her zaman vardır. Sadece günümüzde bu sayı azalarak yok olma tehlikesi ile karşı karşıya geldi. Azınlık topluluklar tarafından hala devam ettirilen gizli kabileler bulunuyor.
Tüm dünyada gelenek haline gelen ve Ayine dönüşen ataerkil toplum yapısına inat bin yıllık geçmişi ile anaerkil topluluklar arasında yaşamını 300 bin nüfusla sürdüren Mosuolar tüm dünyada bilinen etnik topluluklar arasındadır.
Ataerkil toplumların ne için ortaya çıktığı varsayılırsa, Mosuo kültürü de o noktada ayrıştığı düşünülmelidir. Bu toplumda savaş, tecavüz, açlık gibi durumlarla karşılaşılmıyor.
Ataerkil toplumlarda olduğu gibi ezilen bir taraf yok. Erkekler anaerkil olarak yaşamaktan memnun ve kadınların düzeninden memnun görünüyor. Diğer toplumlarda olduğu gibi tecavüzlerin sebebi tek kişiye sözleşme ile bağımlılık, cinselliğin özgürce yaşanmaması olarak nitelendiriliyor. Mosuolar bu konuda oldukça özgür.
Diğer toplumlar tarafından ahlaksızlık olarak ilan edilen bu ilişki biçimi özünde en doğal ve zararsız diyebiliriz. İlişkilerin özgür yaşanması aldatmak anlamına gelmiyor.
Aşk birlikteliğin süresini belirliyor ve çocuklar için hak talep edilmiyor. Aşk biterse ayrılık oluyor ve yeni bir ilişkiye ancak bu şartlarla başlanıyor. Sadakat yükümlülüğü bu toplumda evlilik sözleşmesi ile değil kadınların iradesi ile gerçekleşiyor.
Mosuo Kültürü Hangi Ülkede?
Himalaya eteklerinin yerleşik kabilesi olan Mosuo Çin’in güneybatısında Lugu gölünün etrafında yaşıyorlar. Çin Hükümeti’nin söz sahibi olduğu bölgede ayrı bir işleyiş hâkim. Politika, yasa, yaşam biçimi tamamen Mosuolar tarafından belirlenmiş durumda gözüküyor.
Mosuo Kültürü dünyada tek anaerkil toplum değil. Kenya Samburu Kültürü, Nepal Tashi Sangmo Kültürü, Kosta Rika Talamanka sahili Bribis Kültürü, Sumatra Minangkabaular Kültürü ve Nijerya Wodaabeler Kültürü bilinen anaerkil Mosuo kültür sahip topluluklardır.
Mosuo Kültürü’nde Çocuklar Nasıl Yetişir?
Mosuo Kültürü’ne göre çocukların soy devamlılığı anneden alınıyor. Kadınların egemen olduğu kabilede anaerkil yapı söz konusudur. Toplum büyükanne tarafından yönetilir. Tüm çocukları ve torunları ile birlikte yaşarlar. Kuşakların bir arada büyük evlerde yaşadığı ve kadının reis olduğu kabilede tüm söz hakkı kadındadır.
Mosuolu kadınlar çocuk doğurmak zorunda değildir. Çocuklarının olmaması durumunda evlat edinirler. Baba kavramının yer almadığı bu toplumda, dayı rolü üstlenilir. Kız kardeşlerine ait çocukların bakımı dayılara aittir.
Tüm kazançlarını annelerine veren Mosuolu erkekler, farklı işlerle uğraşırlar. Güç gereken; hayvancılık, balıkçılık, hayvan kesimi, inşaat, tamir gibi işleri yürütürler. Karar konusunda erkeklerde devreye girebilir.
Çocukların yetişmesi için annenin evli olmasına gerek yoktur. Karı koca kavramının olmadığı kabilede, çocuklar ölene dek annelerinin yanında yaşarlar. 1000 yıldır süregelen bu gelenekte özgür ilişki esastır. Gezici evlilikte denilen bu düzende aşk olduğu müddetçe aşk devam ediyor. Ayrılığın normal olduğu ve müdahalenin olmadığı bir evlilik biçimi vardır. Buna karşılık birden fazla birliktelik aynı anda yapılamıyor.
Çocuklarda 13 yaş kadınlığa geçme adına yeterlidir. Kadınlığa geçişini ise bir ayağını pirinç çuvalı üzerine, diğerini ise kurutulmuş domuz üzerine koyarak geleceği adına dilekte bulunur ve ilişkiye başlar. Soy devamlılığı ise kız çocuktan sağlanıyor. Dilleri içerisinde baba, gelin, damat, amca, kayın valide gibi kelimelerin karşılığı yok.
Mosuo Kültürü’nde İnsanlar İhtiyaçlarını Nasıl Karşılıyor?
Mosuolar ihtiyaçları konusunda kadınların söz sahibi olduğu kabiledir. Geçimlerini sağlamak adına güç gerektiren tüm işleri erkeklere yükleseler de yemek, temizlik, tarla gibi birçok işi üstleniyorlar. Dokumacılık gibi işleri yaparak ihtiyaçlarını karşılıyorlar. Kadınların elinde bulunan bu güç ise erkekleri rahatsız etmiyor.
Çin Devleti tarafından sayılan 56 etnik kabile içerisinde ismi hala bulunmuyor. 300 bin nüfuslu olan Mosuolar, Nakhi milletine bağlı olarak varlıklarını sürdürüyor.
Bu konuda ise karışıklık meydana geliyor. Bunun nedeni ise Nakhilerin dini inanışında kurbağanın, Mosuolarda ise Tibet Budizm inanışının olması. Aynı zamanda Nakhiler anaerkil bir topluluk değil. Ev ekonomisi Mosuolarda kadın yönetiminde bulunuyor.
Tüm kazanılan para evin reisi olan kadına veriliyor. Kız çocukları soyu devam ettiriyor bu nedenle doğacak çocukların kız olması Mosuo kültürde oldukça önemlidir. Aksi halde geçim sıkıntısı yaşanabiliyor. Kız çocuklarının 13 yaşından sonra egemen olduğu ve kadın statüsünü aldığı Mosuo Kültürü’ nde kız çocukları reisliği ele alıyor.
Birlikte yaşanılması geçim sıkıntısını bir nebze azaltıyor. Geçim sorunu yaşamamak adına kadınlar evlatlık alarak bu sorunu çözebiliyor.
Mosuo Kültürü’ne Karşı Çıkan Dinler Hangileri?
Mosuo Kültürü’nde yer alan din inanışı bağlı olduğu Nakhi kabilesinden bambaşka bir inanışa sahip. Tibet Budizm’ine inanıyorlar. Budizm kollarından olan Tibet Budizm’i; Çin, Nepal, Orta Asya Türklerinin bir kısmı, Hindistan ve Rusya tarafında takip edilen dinler arasındadır.
Lamacılık denilen bu din Budizm’in Vajrayana dalına aittir. Nefis, meditasyon, ahlaki nasihatler, tefekkür gibi iç dünyaya yönelik bir bakış açısını ifade eder.
Tibet Budizm dininin Çin’e ulaşması biraz zaman almıştır. Öncelikle Tibet Moğolistan bölgesinden geniş anlamda Hindistan’a yayılmıştır. Tantrik öğretilerin Çin’e ulaşması ile Mosuolar tarafından da benimsenmiştir. Bu nedenle Mosuo Kültürü’ne karşı çıkan dinler olarak Budizm’e karşı çıkan tüm dinleri örnek verebiliriz.
Merhabalar ben Saldango, siz değerli ziyaretçilerim için Mosuo kültürü hakkında oldukça detaylı bir makale yazdım. Aşağıya inerek makalem hakkında düşüncelerinizi yazabilir misiniz rica etsem.
Umarım erkek hiyerarşisinden uzak ancak, erkeklerde zalimlik yapılmadan eşit şekilde davranılan Mosuo kültürü’nü siz değerli ziyaretçilerim ve takipçileri me anlatabilmişimdir.
Bizim ülkemizde düşünemiyorum böyle bir şey 😀