Böbrek Taşı Nedir? Nasıl Tedavi Edilir?
Böbrek taşları, idrardaki az miktarda erimiş maddenin çeşitli nedenlerle toplanması, büyümesi ve çökmesi sonucu oluşur. Böbreklerin en önemli görevi kanı süzmek ve temizlemek, üre metabolizmasının ürettiği artık maddelerin vücuttan idrarla atılmasını sağlamaktır. Asya ve Uzak Doğu’da böbrek taşları çok yaygın olmamakla birlikte Hindistan, Ortadoğu ve ülkemizde oldukça yaygın bir sorundur. Zamanında teşhis ve tedavi edilmezse böbrek taşları böbrek kaybına neden olabilir ve bu da böbrek hasarına yol açabilir.
Böbrek Taşı Nedir?
Böbrek taşları , üreterden mesaneye geçemeyecek kadar büyük olan kalsiyum ve benzeri küçük mineral parçalarından oluşur. İdrara giren kandaki bazı kristaller idrarda çözülür. Ancak bu kristallerin çözünürlüğü çeşitli nedenlerle azalabilir. Bu durumda kristaller idrarda birikmeye başlar ve böbrek havuzuna yerleşir. Bunlara böbrek taşı denir. İdrar yolu ile mesane ve böbreklerde idrar taşı hastalığı görülebilmektedir.
Böbrek Taşının Nedenleri Nelerdir?
Böbrek taşlarının nedenleri arasında yeme alışkanlıkları, yaşam tarzı, genetik yatkınlık ve coğrafi faktörler yer alır. Bunlar arasında genetik yatkınlık, taşlar için en önemli risk faktörüdür. Böbrek taşı olan kişilerin birinci derece akrabalarında da taş olabilir.
İnsanların yaşadığı coğrafi konum da etkili bir şekilde taşları oluşturabilir. Sıcak iklime sahip kişilerde böbrek taşı hastalığı daha yaygındır. Daha az sıvı tüketimi ve hareketsiz bir yaşam taş oluşumunu büyük oranda artıracaktır. Düzenli egzersiz yapan ve günde 2,5-3 litre sıvı tüketen kişilerin idrarlarında çözünmüş maddeleri birleştirerek taş oluşturma olasılığı çok düşüktür.
Diyetleri protein ve karbonhidrat bakımından yüksek ancak lif bakımından düşük olanlar, böbrek taşı geliştirme riski daha yüksektir. Her gün ne kadar az sıvı tüketirseniz, taş riski o kadar artar. Ayrıca tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları, böbrek çıkışının tıkanması gibi bazı böbrek hastalıkları, bazı ilaçların uzun süreli kullanımı, geçirilmiş bağırsak ameliyatları ve gut da böbrek taşı oluşumunu artırmaktadır.
Böbrek Taşının Semptomları Nelerdir?
Böbrek taşlarının semptomları, taşın büyüklüğüne, böbrekteki konumuna ve idrar yolunu bloke edip etmediğine bağlıdır. En önemli semptomlar sırt tarafında ağrı (yan ağrı), idrar yaparken yanma ağrısı ve idrarda kanamadır. Kanayan idrar aynı zamanda mesane kanserinin bir belirtisi olabilir. Teşhis ve tedavisi ihmal edilmeyecek derecede ciddi bir sağlık sorunudur.
Böbrek Taşı Nasıl Tedavi Edilir?
Böbrek taşlarının tedavisi, taşların büyüklüğüne, sayısına ve yerine bağlıdır. 5 mm büyüklüğündeki taşlar genellikle kendiliğinden düşer. 2 cm’yi geçmeyen taşlar için genellikle lazer kırma yöntemi kullanılır, şok dalgası dışarıdan veya kapalı olarak uygulanır.
Perkütan Nefrolitotomi
Böbrek taşları 2 cm’den büyükse veya ESWL ile rüptürü zorsa perkütan nefrolitotomi kullanılabilir. Bu işlem sırasında sırt bölgesindeki ciltte yaklaşık 1 cm’lik bir kesi yapılır. Bu kesiden bazı özel aletler gönderilir ve sırt kaslarını örten kılıf (fasya), sırt kaslarının etli kısmı ve böbreği (parankim) genişletilir. Daha sonra nefroskop adı verilen özel bir cihazı kameraya bağlanı. Arkada oluşan bir delikten böbreğe girilir ve taşları kırmak için hava basıncı, ultrason veya lazer enerjisi kullanılır.
Kullanılan enerji türüne göre taş küçük parçalara ayrılır ve çıkarılır. Perkütan nefrolitotomi, endokrinoloji ve taş tedavisi konusunda uzmanlaşmış bir ürolog tarafından yapılır.
Retrograd İntrarenal Cerrahi (RIRS)
Üreteroskopi, idrarı böbrekten mesaneye ve böbreğin içine özel bir kamera cihazıyla (üreteroskopi adı verilir) taşıyan üreterin görüntülenmesi işlemidir. İki tür üreteroskop vardır: yarı sert ve esnek. Üreteroskopi, bazı böbrek ve üreter hastalıklarının teşhisi ve tedavisinde yaygın olarak kullanılmaktadır. İntrarenal retrograd cerrahi (RIRS), üreter ve üst böbrekteki taşları ve tümörleri tedavi etmek ve tanısal doku rezeksiyonu (biyopsi) için kullanılır.
Retrograd intrarenal cerrahi (RIRS) işleminde taşı yok etmek için penisin ucundan böbreğe girip lazerle taşı eriterek taşa ulaşılır. Bu süreçte esnek (yumuşak) bir üreteroskop kullanılır. Retrograd intrarenal cerrahide (RIRS) hasta anestezi altındayken, penisin ucundaki üretraya, oradan da iç üretraya girer. Bu sayede böbrek yapısı içindeki tüm boşluklara ulaşılmış olur. Bu tedavi yönteminde dışarıdan herhangi bir kesi yapılmaz. Bu sayede üretranın üst kısmındaki taşlar ve 2-4 cm’ye kadar böbreklerdeki taşları kırılabilir. Böbrek taşı ameliyatı alanında uzman bir ürolog tarafından yapılır.
